Üzüm Bağı ve Bahçelerinde Damla Sulama Sistemi Kurulumu

Bağ damla sulama sistemleri, asmaların su ihtiyacını daha etkin ve verimli bir şekilde karşılamak için tasarlanmıştır. Bu sistemler, suyu doğrudan bitkinin kök bölgesine yönlendirerek suyun buharlaşmasını ve yüzey akışını azaltır.

Damla sulama, su kaynaklarını daha verimli kullanmayı sağlar ve bitkilerin daha sağlıklı büyümesine katkıda bulunur. Bu rehberimizde üzüm bağı ve bahçelerinde damla sulama sistemi kurulumu nasıl yapılır, detaylarıyla değineceğiz.

Asma Yetiştiriciliğinde Su İhtiyacı

Asma topraktaki nem eksikliğine oldukça dayanıklı bir bitkidir. Ancak etkili kök derinliğindeki kullanılabilir su tutma kapasitesinin %35-45’i tüketildikten sonra su stresine girmektedir. Bunun sonucunda sürgün gelişmesi, salkım ve salkımdaki çiçek sayısı ile tane iriliği olumsuz yönde etkilenmekte, verim ve kalite düşmektedir.

Bağın sulamaya ihtiyaç olup olmadığına karar verebilmek için söz konusu yöreye ilişkin bağın su tüketimi ve yağış miktarlarına ihtiyaç vardır. Bağlarda yüksek verim elde edebilmek için iklim, toprak, çeşit ve kültürel işlemlere bağlı olarak büyüme mevsimi boyunca 300-1350 mm arasında suya ihtiyaç vardır. Diğer taraftan bağların yıllık su tüketiminin çeşitli faktörlere bağlı olarak 500-1200 mm arasında değiştiği, günlük su tüketiminin 6 mm olduğu belirtilmektedir.

Kök gelişmesinin sınırlanmadığı derin kumlu-tınlı topraklarda olgun asma kökleri 5 m ya da daha derinlere ulaşabilir. Ancak genellikle kökler 0.5-1,5 m derinlikte yoğunlaşmıştır. Normal olarak asma toprak neminin %100’nü 1-2 m toprak derinliğinden almaktadır. Susuzluk stresi, asmayı gelişme dönemine bağlı olarak farklı şekillerde etkilemektedir. Asmanın su ihtiyacı fenolojik gelişme dönemine göre dört dönemde incelenebilir.

1. 1. Sürme-Çiçeklenme Dönemi: Bu dönemde vejetatif gelişme oldukça hızlıdır. Ayrıca gelişmekte olan sürgünler üzerindeki salkım taslakları ve bunlar üzerindeki çiçek sayıları, gelişmenin ilerleyen safhalarında tane tutumu ve gelişmesini belirleyeceğinden, asmalar bu periyotta su stresine karşı son derece duyarlıdırlar. Kurak koşullar sürgünlerin kısa kalması ve az sayıda çiçeğin gelişmesine neden olmaktadır. Ilıman iklim kuşağında bu dönemde ilkbahar yağmurları yeterli olmaktadır.
   2. Çiçeklenme-Ben Düşme Dönemi: Çiçeklenme ve tane tutumu içinde yer alan bu dönem, hızlı hücre bölünmesi ve genişlemesi nedeniyle, asmaların susuzluğa karşı duyarlı olduğu bir diğer dönemdir. Bu dönemdeki su stresi, tane tutma oranının düşük olmasına ve tanelerin küçük kalmasına neden olmaktadır. Daha sonra yapılan sulama bu durumun düzeltilmesinde etkili olmamaktadır. Ayrıca köklerde ilk yoğun dallanma ve gelişme bu dönemde olduğundan topraktaki nem eksikliği kök gelişimini de olumsuz etkilemektedir. Çiçeklenmeden sonra asmalarda vejetatif gelişme yeniden hızlanmakta ve sürgün gelişimi hızla tamamlanmaktadır. Diğer taraftan tane gelişimindeki durgunluk safhasına kadar olan dönemde yaşanan su stresi olgunlaşmayı da geciktirmektedir. Bu nedenle çiçeklenme sonrası dönemde sulama öncelikle önem taşımaktadır.
   3. Ben Düşme- Hasat Dönemi: Asmalar tanelerin olgunlaşmakta olduğu bu dönemde, su stresine karşı daha dayanıklıdır. Ancak toprakta yarayışlı suyun yeterli düzeyde bulunması tane iriliği ve olgunlaşma için çok; tanenin bileşimi ve ürünün kalitesi içinse ürünün değerlendirme şekline göre değişen düzeyde önemlidir. Olgunlaşma boyunca sulamanın etkisi, toprağın su tutma kapasitesine, asmanın kök derinliğine, iklime ve uygulanan sulama yönteminin elverişliliğine bağlıdır. Düşük su tutma kapasitesine sahip topraklarda bu dönemde ki sulamalar önemlidir. Derin topraklarda ise kuvvetli ve derin bir kök sistemi oluştuğundan, sulama yapılmayan veya sulama olanaklarının sınırlı olduğu koşullarda bile yeterli verim ve kaliteye ulaşabilmektedir.
   4. Hasat Sonrası-Dinlenme Dönemi: Kuzey Yarıkürenin etkili sıcaklık toplamı yüksek ve sulama olanağına sahip bölgelerinde, çok erken-erkenci sofralık üzümler ile bazı şaraplık üzümler haziran ortası veya temmuz başında olgunlaştıkları halde; yapraklar en az üç ay daha omçalar üzerinde fotosentetik etkinliğini sürdürmektedir. Bu nedenle, hasattan sonraki dönemde sulamaya devam edilmesi, erkenci çeşitlerde önem kazanmaktadır. Hasat sonrasındaki susuzluk stresi nedeniyle, köklerin ikinci yoğun gelişme dönemi büyük ölçüde engellenmekte ve erken yaprak dökümleri meydana gelmektedir. Kış döneminde yaşanabilecek şiddetli kuraklıklar ise, ilkbahardaki sürgün gelişmesini olumsuz yönde etkilemekte, zayıf ve düzensiz bir sürgün gelişmesine neden olmaktadır. Bu yüzden, kış döneminde yeterli yağış olmayan yörelerde, kış sulaması ile kök bölgesindeki yarayışlı su kapasitesi takviye edilmelidir.

Damla sulama, bağcılıkta verimliliği artırarak suyun doğru zamanda ve miktarında kullanılmasını sağlayarak bitki sağlığını ve ürün kalitesini iyileştirir.

Üzüm Bağı ve Asma Bahçelerinde Damla Sulama Yönteminin Avantajları

Damla sulama, asma gelişimi için gerekli olan suyun, kısa aralıklarla ve basınç altında lateral borular üzerindeki damlatıcılardan, asma kök sisteminin yayıldığı ve yakınında bulunduğu sıra üzerindeki toprak yüzeyine (asmanın dibine) damlatılarak verildiği yöntemdir.

Bu yöntem, üzüm bağları ve asma bahçelerinde damla sulama avantajları oluşturur:

• Su Verimliliği: Damla sulama, suyun doğrudan bitkilere verilmesini sağlayarak su verimliliğini artırır ve su israfını önler
• Hastalık ve Yabancı Ot Kontrolü: Yapraklarda nem birikmesini azaltarak hastalıkları ve yabancı ot oluşumunu engeller
• Toprak ve Bitki Sağlığı: Doğrudan bitki kök bölgesine su vererek toprakta suyun etkin kullanımını teşvik eder, toprak erozyonunu azaltır ve bitki sağlığını iyileştirir
• Daha İyi Verimlilik ve Kalite: Hassas su verme yeteneği, bitki gelişimini optimize eder, verimi artırır ve ürün kalitesini yükseltir
• Daha İyi Gübre Entegrasyonu: Gübre uygulamasını kolaylaştırarak bitkilere gereken besin maddelerini daha etkin bir şekilde sağlar.

Bağlarda Damla Sulama Sisteminin Kurulum Aşamaları

Planlama

Bağlarda damla sulama sistemi kurulumuna başlamadan önce, aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak bir planlama yapılmalıdır:

• Bağların büyüklüğü ve arazi yapısı
• Toprağın özellikleri
• Sulama ihtiyacı
• Su kaynağının tipi ve kapasitesi
• Sulama süresi ve frekansı

Hazırlık

Planlama aşamasından sonra, hazırlık çalışmaları yapılmalıdır. Bu çalışmalar kapsamında, aşağıdaki hususlar gerçekleştirilmelidir:

• Arazideki engeller kaldırılmalıdır.
• Toprak işleme yapılarak, sulama borularının döşenmesine uygun bir zemin hazırlanmalıdır.
• Damla sulama borularının döşeneceği kanallar açılmalıdır.

Boruların Döşenmesi

Hazırlık çalışmalarının ardından, boru döşeme işlemine geçilebilir. Bu işlem sırasında, aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

• Sulama boruları, arazi eğimine uygun olarak döşenmelidir.
• Damlalıklar, bitkilerin kök bölgesine denk gelecek şekilde yerleştirilmelidir.

Vana ve Bağlantı Elemanları Montajı

Boru döşeme işlemi tamamlandıktan sonra, vana ve bağlantı elemanları montajı gerçekleştirilmelidir. Bu işlem sırasında, aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

• Sulama sisteminin kontrolünü sağlayacak vanalar ve bağlantı elemanları doğru şekilde monte edilmelidir.

Sistemin Test Edilmesi

Son olarak, sistemin düzgün çalışıp çalışmadığı test edilir. Bu işlem sırasında, aşağıdaki hususlar kontrol edilir:

• Sulama borularında herhangi bir sızıntı olup olmadığı
• Damlatıcıların düzgün çalıştığı
• Sulama sisteminin kontrolünün doğru yapıldığı.

Bağlarda Damla Sulamanın Ekonomik ve Ekolojik Faydaları

Ekonomik Faydaları

• Su tasarrufu: Damla sulama sistemi, diğer sulama yöntemlerine göre %50-70 oranında su tasarrufu sağlar. Bu, su maliyetlerini düşürerek üreticilerin karlılığını artırır.
• Verim artışı: Damla sulama sistemi, bitkilerin kök bölgesine doğrudan su vererek daha fazla verim elde edilmesini sağlar.
• İş gücü maliyetlerinin azalması: Damla sulama sistemi, geleneksel sulama yöntemlerine göre daha az iş gücü gerektirir. Bu, üreticilerin iş gücü maliyetlerini düşürerek karlılığını artırır.
• Zararlı ve hastalık riskinin azalması: Damla sulama sistemi, bitkilerin kök bölgesine doğrudan su vererek zararlı ve hastalık riskini azaltır. Bu, üreticilerin ilaçlama maliyetlerini düşürerek karlılığını artırır.

Ekolojik Faydaları

• Su kaynakları korunur: Damla sulama sistemi, suyun verimli kullanılmasını sağlayarak su kaynaklarının korunmasına yardımcı olur.
• Toprağın korunması: Damla sulama sistemi, toprağın erozyonunu önleyerek toprağın korunmasına yardımcı olur.
• İklim değişikliğinin etkilerinin azaltılması: Damla sulama sistemi, suyun verimli kullanılmasını sağlayarak iklim değişikliğinin etkilerinin azaltılmasına yardımcı olur.

Sonuç olarak, bağlarda damla sulama sistemi, sürdürülebilir tarım ilkelerine uygun olarak doğal kaynakların korunmasına, verimliliğin artırılmasına ve çevresel etkilerin azaltılmasına katkı sağlar.

Bu yöntem, uzun vadeli tarımsal üretimin devamlılığı için önemli bir rol oynar. Doğru şekilde kurulduğunda ve kullanıldığı zaman, bağlardan yüksek verim ve kaliteli ürün elde edilmesini sağlar.